Op 9 december 1961 wordt Tanganyika onafhankelijk en kiest als zijn eerste president Julius Nyerere. Het huidige Tanzania ontstaat in 1964 door de aaneensluiting van Tanganyika en Zanzibar (dat in 1963 onafhankelijk was geworden).

Nyerere regeert met een Afrikaans socialisme, dat berust op het ujamaa-principe (‘dorpsgemeenschap’). De nadruk ligt op de landbouw, collectieve arbeid van de plattelandsbevolking en onderwijs. Hierdoor zou Tanzania zelfvoorzienend worden en daarmee economisch onafhankelijk.

De oorlog met Oeganda in 1978 wordt weliswaar door Tanzania gewonnen, maar tegen een hoge prijs. In 1985, in het bewustzijn dat zijn maatschappijvisie economisch niet te realiseren is, treedt Nyerere af als president. Dit en het einde van de eenpartijstaat in 1992 maken een vreedzame overgang mogelijk naar de democratische verkiezingen in 1995.

Sinds de onafhankelijkheid in 1961 heeft Nyerere het lot van Tanzania tot 1985 bepaald. Vanaf 1967 voert hij socialistische hervormingen in het land door: invoering van het ujamaa-principe (dorpsgemeenschappen), hervorming van het onderwijs, nationalisering van de gezondheidszorg, van de banken en bedrijven. Het is zijn verdienste, dat hij zijn land ondanks grote etnische, culturele en taalkundige verschillen, zonder oorlogsperikelen naar de onafhankelijkheid heeft geleid. Daarvan profiteert Tanzania tot op de dag van vandaag. Hij werd in heel Afrika zeer gewaardeerd als vredesbemiddelaar. Sinds 2005 loopt er een proces tot zaligverklaring.

De situatie met betrekking tot de gezondheidszorg is niet rooskleurig. In Tanzania is er op elke 1000 mensen slechts 0,01 arts beschikbaar. Ook nu nog worden jaarlijks ongeveer 70.000 kinderen met het hiv-virus besmet. Meer dan 1,4 miljoen mensen leven met hiv/aids. De grootste doodsoorzaak in Tanzania is echter malaria.